Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nden...

"Yaradılıştan amatördüm."

Hemen hemen üç aydır tek satır bile yazadığım bloguma dönmüş bulunmaktayım. Bu ay yeni okuduğum bir kitaptan değil de Tanpınar'ın uluslararası bir şöhrete sahip olan Saatleri Ayarlama Enstitüsü adlı romanından bahsedeceğim. Tanpınar 116 yıl önce bugün İstanbul'da dünyaya geldi. Bilindiği gibi pek çok alanda eser veren Tanpınar yazar, şair, akademisyen sıfatlarına sahiptir. Saatleri Ayarlama Enstitüsü yazarın yayımlanmış beş romanından biridir. Roman tekniği itibariyle yazarın diğer eserlerinden ayrı bir yere sahiptir. İroni, mizah ve hiciv öğelerinin hakim olduğu roman birçok dile çevrilmiştir. 

Biçim itibariyle en hacimli Tanpınar romanıdır. 395 sayfa ve dört bölümden müteşekkildir. Bu bölümler sırasıyla: Büyük Ümitler, Küçük Hakikatler, Sabaha Doğru, Her Mevsimin Bir Sonu Vardır. Romanda üstkurmaca tekniğinden faydalanımıştır. Romanın baş karakteri Hayri İrdal hatıralarını kaleme alırken hayatını okuyucuya açmış olur. Okuyucu da bu kişinin bakış açısından hem bireysel hem toplumsal meseleri seyretme şansı yakalar. Tanpınar'ın en önemli özelliği romanlarında  ve hikâyelerinde bireylerden yola çıkarak toplumsal meselere uzanmasıdır. Bu romanda da durum böyledir. Bu romandak fark, yukarıda da söylediğim gibi, eleştirinin alay yoluyla dile getirilmesi, daha oğru bir ifadeyle, ima edilmesidir. Baştan sona ironinin hakim olduğu bu roman Türkiye gerçeklerine, medeniyet dönüşümüne, yozlaşmaya çarpıcı bir dille dikkat çeker. Her okurun hayatının bir döneminde bu kitabı okuması gerektiğini düşündüğümden içeriğe, olay örgüsüne pek değinmeyeceğim. Biçimden devam edecek olursam, romanın iç kapağında Tanpınar Keçeçizade İzzet Molla'dan bir beyti kullanır:

Bihakk-Hazret-i Mecnun izâle eyleye Hak

Serimde derd-i hıredden biraz eser kaldı

Romanın içinden aldıım şu cümleler ise, Hayri İrdal hakkında bir nebze de olsa okumayanlara bir fikir verecektir. "Mesele o anda adımın Hayri olmaması, gerçeğin dışında bulunmamda idi. Bu tek mânasıyla kaçıştı. Yalanın sihirli çizgisi içinde idim ve bu bana yetiyordu."

Bu romanda ilgili olarak ekleyeceklerim: 

1. İroni Kavramı ve Tanpınar'ın Eserlerinde İroni

2. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Eserlerinde İroni

isimli tez çalışmaları olacaktır. 

Ayrıca benim elimdeki romanın künyesi:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, 24.bs, Dergâh Yayınları, İstanbul 2014. 

https://www.instagram.com/p/BQ3pwI3gDD9Z2reKOvZkOkKZA0nhQ7us14KAUM0/?taken-by=sedaoz89

Arka Kapaktan

"Ahmet Hamdi Tanpınar'ın şiiri sembolist bir ifade üzerine kurulmuştur. Aynı anlatım tarzı romanlarına da zaman zaman sirayet eder. Ancak muhteva açısından metafizik eğilimleri ile estetik endişelerini şiire ayırdığı halde, sosyal temalar için nesri seçmiştir. Romanları, zengin hayat hikâyesinden tamşarak Türkiye meselelerine kendine has yorumlar getirir. Medeniyet değiştirme girişimlerinin insanımızı soktuğu çıkmazları araştırırken yaptığı tahliller, insanımız ve toplum yapımız açısından dikkate değer hükümler taşır. Saatleri Ayarlama Enstitüsü toplumumuzun bir değişme süreci içindeki durumunu, fertten yola çıkarak toluma varan teknikle anlatıyor."